IT-SELF Małgorzata Osipczuk, www.it-self.pl, www.terapia-par-wroclaw.com
Forum Reklama Kontakt

Portal Pomocy Psychologicznej

Wtorek 19 marca 2024

Szukaj w książkach

Wszystkie książki...

Książki

SATYSFAKCJA Z PRACY w zawodach z misją społeczną

SATYSFAKCJA Z PRACY w zawodach z misją społecznąBeata Bajcar, Anna Borkowska, Agnieszka Czerw, Agata Gąsiorowska

Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
www.gwp.pl

ISBN 978-83-7489-351-0
Data wydania 2011
Vat 5%
Wydanie I
Okładka broszurowa
Liczba stron 160
Format B5

Co wpływa na poziom satysfakcji z pracy w zawodzie z misją społeczną?
Jakie predyspozycje wykazują pracownicy tych zawodów?
Czy można określić profil psychologiczny kandydatów na stanowiska w służbie zdrowia, pomocy społecznej, edukacji itp.?

Autorki przedstawiają nowe ujęcie problematyki osiągania satysfakcji zawodowej z perspektywy psychologii pozytywnej. Ich analizy dotyczą nie tylko nie tylko osób pracujących w zawodach z misją (nauczyciele, pielęgniarki, lekarze, ratownicy medyczni, strażacy, policjanci. Lektura obowiązkowa dla osób zainteresowanych tematyką zarządzania zasobami ludzkimi, psychologią i socjologią pracy, studentów tych kierunków oraz pracowników zawodów z misją społeczną.

Fragment Wstępu:

"Prezentowane rezultaty badań zrealizowanych w ramach przywołanego projektu wpisują się w dyskusję nad stanem zawodów pełniących misję społeczną w Polsce od strony stricte psychologicznej. Zdając sobie sprawę z wagi czynników ekonomicznych, organizacyjnych czy nawet politycznych – autorki skupiają się wyłącznie na społecznych, kulturowych, a przede wszystkim psychologicznych determinantach dobrostanu osób pracujących w zawodach misyjnych. Analizowane są obszary funkcjonowania emocjonalnego, motywacyjnego i poznawczego, a także zainteresowania zawodowe. Diagnoza grup, badanych w tych podstawowych obszarach funkcjonowania psychicznego, posłużyła do analizy zależności pomiędzy tymi zmiennymi a satysfakcją zawodową, która jest wskaźnikiem ogólnego dobrostanu w pracy. Dobrostan jest bowiem podstawową wartością, do której ludzie dążą zarówno w pracy zawodowej, jak też w innych swoich aktywnościach; ogólnie rozumiany jest jako stan zaspokojenia zasadniczych potrzeb, a także możliwość rozwijania się. Dobrostan nie jest jednak ważny i wartościowy wyłącznie z punktu widzenia jednostki. Jest równie cenny dla jej otoczenia społecznego, a nawet całego społeczeństwa, ze względu na wpływ, jaki wywiera na funkcjonowanie ludzi, tworzenie przez nich relacji i realizację grupowych celów".

Recenzja

Autorki książki, dzięki swoim naukowym badaniom, przybliżają Czytelnikowi cechy i wartości szczególnie istotne w zawodach z misją społeczną, koncentrując się na nurcie psychologii pozytywnej. Obszerny przegląd literatury wraz z własnymi wnioskami z badań może nieść cenne informacje odnośnie osiągania satysfakcji zawodowej i charakterystyki osób, wybierających zawód ?misyjny?. Książka ta dostarcza również wiedzy na temat różnic pomiędzy pracownikami i studentami kierunków pomocowych oraz inspiruje do kolejnych badań w poruszonej przez autorki dziedzinie. Z pewnością może zainteresować osoby zarządzające pracownikami, zasobami ludzkimi osoby zawodowo związane z misją społeczną, a także studentów, psychologów, czy socjologów.

Joanna Krawczyk

Joanna Krawczyk- psycholog, muzykoterapeuta, psychoterapeuta w trakcie kształcenia w Krakowskim Centrum Psychodynamicznym. Członek Stowarzyszenia INTRO i Portalu Pomocy Psychologicznej "Psychotekst".
Wywiad z autorkami
Witam Panie.
1. W książce pt. "Satysfakcja z pracy w zawodach z misją społeczną" poruszają Panie tematykę zawodów "z misją", opierając się na psychologii pozytywnej. Skąd to zainteresowanie pozytywną stroną człowieka?

Anna Borkowska: Inspiracji do własnych badań prezentowanych w naszej książce należy szukać w psychologii pozytywnej. Jest to dziedzina, która będąc nieco w opozycji do akademickiej psychologii, nie skupia się na brakach, niedoborach i dysfunkcjach w aktywności ludzi, lecz zajmuje się przede wszystkim zasobami jednostek, wspieraniem jej rozwoju we wszystkich aspektach (w tym ? zawodowym) oraz wspomaganiem realizacji jej celów. Część zespołu badawczego od lat prowadzi badania w tym obszarze, m. in. nad optymizmem oraz inteligencją emocjonalną. Przenoszenie postulatów psychologii pozytywnej na grunt psychologii pracy i organizacji jest wciąż postrzegane w Polsce jako nowe podejście, ale na świecie ten obszar jest eksplorowany już od pewnego czasu, przynosząc wiele interesujących rezultatów.

2. Do zawodów z misją zaliczyły Panie lekarzy, ratowników medycznych, pielęgniarki, nauczycieli, strażaków i policjantów. Czy są jeszcze jakieś inne zawody "misyjne", na których się Panie w swoich badaniach nie skupiały?

Agata Gąsiorowska: Do innych zawodów misyjnych możnaby zaliczyć duchownych, żołnierzy, pracowników socjalnych, doradców zawodowych, psychologów czy terapeutów. My jednak skupiłyśmy się na tych zawodach, które najsilniej kojarzą się z misją społeczną przeciętnemu człowiekowi. W tym celu, na początku naszych prac nad projektem przeprowadziłyśmy badania pilotażowe, w których chciałyśmy zidentyfikować grupy zawodowe najsilniej postrzegane przez Polaków jako misyjne, i stąd właśnie wybór takich, a nie innych grup zawodowych do analizy.

3. W swojej książce wspominają Panie o tym, iż służba medyczna i inne zawody z misją stawiają pomoc i ratunek nad własnymi korzyściami, w tym materialnymi. Mogą Panie odnieść się do tego w kontekście obecnych sytuacji w Polsce, takich jak np. protesty lekarzy i pielęgniarek wraz z odchodzeniem od łóżka chorego?

Anna Borkowska: Należy podkreślić, iż zaliczenie pewnych zawodów do grupy "zawodów misyjnych" jest swego rodzaju diagnozą, ale i postulatem. Opis aktywności zawodowej tych grup został stworzony poprzez analizę stanu faktycznego oraz założeń zawartych m. in. w kodeksach etycznych tych zawodów. Opis ma zatem charakter zarówno psychologiczny (np. opis motywacji osób pracujących w tych zawodach), ale też dotyczy on wyznawanych, albo tylko postulowanych dla danych zawodów wartości i etyk. Przytoczone przez Panią formy protestu płacowego ? wg części opinii publicznej, stanowiące przekroczenie zasad etycznych, jakimi powinny się kierować osoby pracujące w tych zawodach, nie spełniają zapewne owego postulatu stawania dobra innych ponad własne korzyści. Uznałabym jednak te zdarzenia za mniej istotne i niepowtarzające się w naszej rzeczywistości społecznej często. Bardziej niepokojąca i niespełniająca altruistycznego postulatu wydaje się raczej codzienna postawa występująca wśród pewnej części osób wykonujących zawody z misją społeczną, w której dominuje brak zaangażowania i brak szacunku do osób, którymi mają się opiekować, leczyć, uczyć, czy ratować.

4. Chciałabym się odnieść się do badań przygotowanych przez Panie. Piszą Panie o ich ograniczeniach, jakimi jest brak korzystania z doniesień z innych, wcześniejszych prac badawczych. Czy to oznacza, że jako pierwsze w Polsce zajęły się Panie taką tematyką?

Agata Gąsiorowska: Nie jesteśmy pierwszym zespołem, który zajął się tematyką zawodów z misją społeczną, jednak zgodnie z naszą wiedzą, nigdy wcześniej zawody te nie były w Polsce analizowane z punktu widzenia psychologii pozytywnej, a w szczególności, w takiej konfiguracji analizowanych zmiennych, jaka miała miejsce w naszym projekcie. Badania prowadzone przez innych dotyczą przede wszystkim negatywnych aspektów pracy w zawodach misyjnych, nazywanych często także zawodami pomocowymi, takich jak stres czy wypalenie zawodowe. Dla nas najważniejsze było natomiast spojrzenie z innej perspektywy ? poszukiwanie takich cech pracownika, które mogą decydować o satysfakcji z pracy w tych zawodach.

5. Wykorzystały Panie w badaniu wiele testów i kwestionariuszy, część przygotowanych przez siebie, część już istniejących. W jaki sposób przygotowywały Panie własne kwestionariusze? Czy badani nie czuli się zbyt obciążeni wielością pytań? Jakie było ich podejście do badań?

Beata Bajcar: Wykorzystane narzędzia kwestionariuszowe do pomiaru wielu zmiennych psychologicznych mają status standaryzowanych testów psychologicznych i stanowią uniwersalne narzędzia diagnostyczne. Wszystkie kwestionariusze respektują wszelkie standardy psychometryczne, jakie obowiązują w procesie konstrukcji i stosowania testów psychologicznych. Przeprowadzone zostały dwie tury badań, tj. badania pilotażowe i normalizacyjne w procesie konstrukcji kwestionariuszy. Analizy parametrów trafności i rzetelności kwestionariuszy zostały zaprezentowane w odpowiednich publikacjach. Rzeczywiście liczba wykorzystanych w badaniu testów była duża, co skutkowało pewnym obciążeniem osób badanych. Świadome tego zagrożenia zadbałyśmy o wzbudzenie dużej motywacji poprzez odpowiednią instrukcję dołączoną do baterii testów i skierowaną bezpośrednio do uczestników badań. Ponadto pozycje testowe miały formę krótkich i prostych zdań, co zwiększało tempo pracy i skracało czas wypełniania testów. Ujednolicona została również forma graficzna kwestionariuszy i sposób udzielania odpowiedzi, a więc badany nie miał potrzeby "przestawiania się" na nowy rodzaj zadania. W szeroko zakrojonych badaniach (ok. 1000 osób) zdarzały się sytuacje niskiej motywacji i nierzetelnego wypełniania testów przez badanych, ale ich dane nie zostały uwzględnione w analizie danych.

6. W obserwacjach z badań wskazują Panie, iż istotną rolę w wykonywaniu swoich zadań i obowiązków przez pracowników służb z misją pełni regulacja nastroju (m. in. emocjonalna stabilność i pozytywność). Czy to może oznaczać, że przedstawicieli tych zawodów cechuje mniejsze prawdopodobieństwo rozwinięcia się zaburzeń emocjonalnych i łatwiejsze radzenie sobie ze stresem?

Anna Borkowska: Rzeczywiście, można się spodziewać, iż osoby o wynikach wyższych, niż średnia populacji na skali regulacji nastroju, powinny lepiej sobie radzić z obciążeniem negatywnymi emocjami w pracy. Nie jest to jednak równoznaczne z bardziej efektywnym radzeniem sobie ze stresem, gdyż stres jest niewątpliwie złożonym zjawiskiem i nie można go utożsamiać wyłącznie z negatywnymi emocjami (są one bowiem raczej jego skutkiem). Należy też zauważyć, iż zarówno indywidualne strategie radzenia sobie z emocjami oraz ze stresem są mocno zróżnicowane i część z nich może mieć charakter nieadaptacyjny, a nawet autodestrukcyjny dla jednostki. Nasze badania pokazują, iż te spośród osób działających w zawodach z misją, które charakteryzują się umiejętnościami regulowania własnego stanu emocjonalnego (tzn. przede wszystkim umieją utrzymać podwyższony nastrój i wychodzić z obniżonego) czują silniejszą więź z zawodem, są bardziej zaangażowane i usatysfakcjonowane z pracy. Kwestia zaburzeń emocjonalnych nie była przez nas brana pod uwagę, choć można się spodziewać, iż osoby o wysokim poziomie inteligencji emocjonalnej oraz optymizmu będą bardziej odporne na wywołane sytuacyjnie zaburzenia.

7. Zauważyły też Panie, iż u studentów kierunków "misyjnych" i u osób zajmujących się już zawodowo pomaganiem, można zaobserwować wyższy poziom inteligencji emocjonalnej. Jest ona rodzajem wewnętrznego ich "wyposażenia". Czy istnieją jakieś wyznaczniki poziomu IE, powyżej i poniżej których osoba mogłaby nie poradzić sobie w takim zawodzie?

Anna Borkowska: Nie przypuszczamy, aby można było podać konkretny poziom inteligencji emocjonalnej, poniżej lub powyżej którego kandydat do zawodu powinien zostać uznany za zdecydowanie słabiej radzącego sobie lub zupełnie niezdolnego do wykonywania swoich zadań. Zasadniczym tego powodem jest pewna elastyczność tej cechy, co oznacza możliwość podniesienia poziomu inteligencji emocjonalnej na skutek socjalizacji lub zaplanowanego treningu. Nasze wyniki pokazują raczej, iż realną potrzebą jest włączenie w program edukacyjny osób przygotowujących się do zawodów z misją społeczną właśnie takich treningów. Wydaje się, iż korzyści z takich programów mogliby odnieść nie tylko sami pracownicy, ale też ich podopieczni, uczniowie, czy pacjenci, a także ? pracodawcy. Ci ostatni mieliby bowiem do czynienia z bardziej zaangażowanymi i bardziej zadowolonymi, a co za tym idzie ? efektywniejszymi pracownikami.

8. Do czego potrzebna jest wysoka emocjonalna inteligencja i optymizm w zawodzie z misją społeczną?

Anna Borkowska: Jak już wspomniałyśmy wcześniej, zapewne poważniejszym problemem jest fakt nieradzenia sobie z obciążającymi sytuacjami w ramach wykonywania zawodu z misją społeczną (czyli podatność na zewnętrzne stresory), niż ujawnienie się u osób z tych zawodów ukrytych zaburzeń emocjonalnych. Krótko mówiąc, gdyby nie zasoby w postaci optymizmu i inteligencji emocjonalnej, lekarze, nauczyciele, policjanci czy strażacy w swoich codziennych sytuacjach zawodowych funkcjonowaliby gorzej i byliby z własnej pracy mniej zadowoleni. Co ciekawe, zapewne dla wszystkich badanych przez nas zawodów jest potrzebny nieco inny profil kompetencji emocjonalnych oraz cech związanych z optymizmem. Nauczyciel zatem powinien umieć motywować uczniów, lekarz ? rozumieć pacjentów i walczyć z ich lękiem, strażak i policjant musi pokonywać własny strach, pielęgniarka ? być empatyczna i budząca zaufanie. Wszyscy zaś powinni umieć diagnozować własne stany emocjonalne, kontrolować je, a kiedy jest to niezbędne ? aktywnie je zmieniać.

9. Przedstawiły Panie w książce wyniki badań przeprowadzonych na ludziach z zawodów z misją, z podziałem na osoby pracujące oraz studentów tychże kierunków. Czy badały Panie także różnice pomiędzy przedstawicielami poszczególnych zawodów (np. między policjantami a strażakami) albo mają Panie jakieś przypuszczenia, jak wyniki tych badań mogłoby wyglądać?

Beata Bajcar: Prezentowane w monografii rezultaty badań są częścią szerszego projektu Zainteresowania zawodowe i strategie funkcjonowania w zawodach z misją społeczną. Rzeczywiście w ramach szczegółowych analiz uzyskanych danych przeprowadzone została analiza różnic w funkcjonowaniu między przedstawicielami poszczególnych zawodów. Rezultaty tej analizy ujawniły nieznaczące różnice w poziomie i źródłach satysfakcji między omawianymi grupami zawodowymi. Ponadto dokonano analizy różnic w profilu kompetencji i cech psychologicznych, determinujących zadowolenie z pracy. Okazało się, że na przykład, osoby pracujące w zawodach medycznych i nauczyciele są bardziej inteligentne emocjonalnie i empatyczne niż przedstawiciele pozostałych zawodów. Policjanci, strażacy i ratownicy wykazują istotnie wyższą otwartość na doświadczenia i skłonność do ryzyka, a jednocześnie są bardziej konwencjonalni. Ratownicy, strażacy i pielęgniarki ujawniają wyższy poziom opiekuńczości i gotowości do pomocy innym ludziom. Jak widać, wyniki tych analiz są oczywiste i intuicyjne, ale pojawiały się również efekty zaskakujące i trudne do zinterpretowania. Rezultaty tych analiz porównawczych między poszczególnymi zawodami wykraczają jednak poza przedmiot tej monografii, a omówione zostały w innych artykułach naukowych, które powstały w ramach naszych prac.

10. Skupiły się Panie na psychologii pozytywnej, zwracając uwagę na rolę optymizmu, emocjonalnej inteligencji, osobistych zasobów, wartości, stylu myślenia i zainteresowań w poczuciu satysfakcji z pracy. Czy wysokie wyniki tych czynników u pracowników zawodów z misją społeczną korelują z mniejszym ryzykiem wypalenia zawodowego?

Agnieszka Czerw: Nasze badania nie dają wprost odpowiedzi na to pytanie, ponieważ nie diagnozowałyśmy poziomu wypalenia wśród uczestników naszych badań. Można jednak odwołać się do innych badań polskich i światowych, aby stwierdzić, że pewne cechy psychologiczne, zaliczane do tzw. zasobów osobistych, odgrywają znaczącą rolę w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu. Jedną z tych zmiennych jest optymizm, który wszedł także do naszego zbioru badanych cech. Wiele badań wskazuje na to, że wysoki poziom optymizmu stanowi swoistą "szczepionkę" zabezpieczającą przed wypaleniem zawodowym. Ponadto odczuwanie satysfakcji z pracy jest zawsze negatywnie związane z syndromem wypalenia zawodowego. Skoro więc owa satysfakcja u pracowników zawodów z misją uwarunkowana jest specyficzną konfiguracją cech psychologicznych, to można przypuszczać, że ta właśnie konfiguracja może być odpowiedzialna za mniejsze ryzyko pojawienia się syndromu wypalenia.

11. Odnosząc się jeszcze do powyższych czynników, czy uzyskane wyniki w ich zakresie można odnieść także do ogólnej populacji i innych zawodów?

Agnieszka Czerw: Zajęłyśmy się zawodami z misją społeczną, ponieważ uznałyśmy tę grupę zawodową za dosyć specyficzną, odmienną od innych zawodów, szczególnie ze względu na jej rolę pełnioną w życiu społecznym. Z punktu widzenia poprawności metodologicznej nie należy więc uogólniać uzyskanych wyników. Wskazywane w książce przyczyny odczuwania satysfakcji z pracy są więc charakterystyczne dla właśnie tej grupy pracowników. Niewątpliwie niezwykle interesujące byłoby sprawdzenie, jak badane przez nas cechy psychologiczne wpływają na satysfakcję w innych zawodach ? to jednak wymaga przeprowadzenie podobnych badań na odrębnych grupach zawodowych. Można jedynie powiedzieć, że badania obejmujące pojedyncze zmienne psychologiczne (np. optymizm, inteligencję emocjonalną czy wartości realizowane w pracy), które prowadzimy w naszej pracy naukowej, wskazują na pewne różnice w poziomie tych zmiennych między pracownikami zawodów misyjnych i innych grup zawodowych.

12. Kto według Pań, gdzie i w jaki sposób może wykorzystać przedstawione wyniki badań?

Beata Bajcar: Przedstawione w monografii rezultaty badań mogą być wykorzystane jako źródło wiedzy w możliwościach i obszarach wsparcia osób w zawodach z misją społeczną i maksymalizowania efektywności funkcjonowania i zadowolenia z pracy osób pracujących w tych zawodach. Z jednej strony, zaprezentowano wiedzę o możliwości zmiany i doskonalenia systemu kształcenia w zawodach "misyjnych" tak, aby osoby w nich pracujące realizowały swoje zadania zawodowe efektywnie i z pełnym oddaniem i zaangażowaniem. Uzyskane dane empiryczne pozwalają uświadomić środowisku edukacyjnemu, że szczególnie ważną kwestią jest dopasowanie profilu kompetencji zawodowych do zawodów z misją społeczną oraz ich trenowanie w procesie pracy. Z drugiej strony, prezentowane badania dostarczają ważnych wskazań do procesu rekrutacji na stanowiska w zawodach misyjnych. Pokazują one, że osoby pracujące w zawodach medycznych, ratowniczych, w edukacji, czy policji, odczuwające satysfakcję z tej pracy charakteryzują się specyficznymi dyspozycjami psychicznymi, które pozwalają realizować misję pracy dla dobra zdrowia, życia i rozwoju społeczeństwa. Praca ta pozwala uświadomić pracownikom i pracodawcom trudność i odpowiedzialność zawodów związanym z pomaganiem innym, a jednocześnie osobowościowe uwarunkowania efektywnego realizowania obowiązków pracy w służbie ludziom. Zagadnienia poruszane w monografii są szczególnie ważne i aktualne w kontekście kryzysowego stanu systemów edukacji, zdrowia czy ratownictwa w naszym kraju.

13. Czy są jeszcze jakieś inne obszary związane z psychologią pozytywną i zawodami z misją społeczną, które uważają Panie za warte uwagi i kolejnych badań?

Agnieszka Czerw: W naszej książce opisujemy podmiotowe uwarunkowania satysfakcji z pracy. Jednak satysfakcja zależy też od uwarunkowań sytuacyjnych ? tego, jaka jest organizacja, w której pracujemy. Psychologia pozytywna postuluje budowanie tzw. pozytywnych organizacji. Jest to oczywiście problem dotyczący wszelkiego typu organizacji, ale wydaje się, że korzyści płynące z ich istnienia są szczególnie istotne w przypadku takich organizacji jak szkoły, szpitale itp. Pozytywna organizacja jako swój cel, oczywiście oprócz ekonomicznego, stawia dobrostan pracowników. Tej filozofii przyświeca założenie, że zadowolony, lubiący swoją pracę pracownik jest bardziej efektywny i przynosi organizacji większy zysk. Z tego powodu ważnym aspektem jest takie zaprojektowanie systemów zarządzania, w rozumieniu stylu zarządzania, sposobu komunikowania się z pracownikami czy systemów motywacyjnych, który wzmacniałby pozytywne emocje oraz poczucie wykonywania sensownej zarówno dla pracownika jak i dla ogółu (organizacji, społeczeństwa) pracy. Wyobraźmy sobie np. szkołę, w której nauczyciele czują, że są odpowiedzialni za kondycję swojej szkoły, lubią w niej pracować dlatego, że częściej niż frustrację, złość czy znudzenie odczuwają radość i ekscytację. Korzyści płynące z tej sytuacji dotyczyłyby funkcjonowania szkoły, jej wyników, ale także samopoczucia uczniów i ich rodziców, a w dalszej perspektywie całego społeczeństwa. Zdajemy sobie sprawę, że ta wizja wydaje się raczej utopią ? ale chyba warto próbować do niej dążyć. Żeby to było możliwe trzeba jednak przeprowadzić wiele badań nad poznaniem uwarunkowań tych pozytywnych emocji pracowników. Z tym, że tym razem tkwiących nie tyle w nich samych, co raczej w procesach międzyludzkich zachodzących w sytuacji pracy ? a tutaj psychologia też może wiele podpowiedzieć.

Dziękuję za rozmowę!
Joanna Krawczyk
Książki z oferty GWP, z którymi łączy się publikacja:

Optymizm. Perspektywa psychologiczna
Nowoczesne nauczanie
Stres, mobbing, wypalenie zawodowe
Coaching
Błyskawiczne wywieranie wpływu. Jak motywować siebie i innych do natychmiastowego działania
Życie w konsumpcji, konsumpcja w życiu
Psychologia życia społecznego.

<< powrót

Wszystkie książki...

Wszelkie prawa zastrzeżone © Copyright 2001/2024 Psychotekst.pl